BAŞ-BOYUN RADYOTERAPİSİ

Baş-boyun radyoterapisi uygulanacak hastaların tedavileri öncesi sıklıkla baş-boyun maskesi hazırlanmaktadır. Maskenin ne olduğu ve nasıl hazırlandığı daha önce doktorunuz tarafından size anlatılmıştır. Maskenin yüz konturuna tam olarak oturması hareketsizliği sağlama açısından  ve dışarıda yüzünüzde çizgi ve işaretler ile gezmemenizi sağlayacaktır. Bunu sağlayabilmek amacıyla daha maske yapılmadan önce bıyık ve sakal traşı olmanız önerilmektedir.

YAN ETKİLER NELERDİR?

Radyoterapiye bağlı gelişebilecek muhtemel yan etkilerden daha önceki bölümlerde bahsetmiştik. Bunlara ilave olarak baş-boyun tedavisine bağlı bazı özel yan etkiler de oluşabilmektedir. Bunlar genellikle tedavinin 2. haftası civarında başlarlar. Tedavi sonrası azalarak sona ererler.

-Tedavi sahası içinde kalan alandaki kıl ve tüyler dökülür. Bu genellikle geçicidir ve tedavi bittikten 3-4 hafta sonra çıkmaya başlar.

-Işınlanan alana giren ciltte daha önceden de bahsedildiği gibi kızarma, kuruluk veya gerginlik olabilir. Bu alana krem, losyon, makyaj malzemesi vs. uygulanmaması ve sadece elektrikli traş makinesi ile traş olunması önerilmektedir.

BESLENME

Baş-boyun bölgesinden radyoterapi uygulanan hastalarda ağız içi ve boğazda acıma veya ağrı, tat değişikliği ve yutkunma zorluğu tedavi sırasında gelişebilir. Buna rağmen, tedavi süresince düzenli ve dengeli beslenmeniz sağlığınıza tekrar kavuşabilmeniz açısından önemlidir.

-Çorba, puding, püre, balık ve tavuk gibi yumuşak gıdalar yemeye çalışınız.

-Yiyeceklerinizin iyi pişmiş olmasına dikkat ediniz.

-Bol sıvı almaya gayret ediniz.

-Çok sıcak, baharatlı yiyeceklerden ve alkolden kaçınınız.

-Sigara kullanmayınız. Alkol ve sigara; tedavi etkinliğini azaltır, hastalığın tekrarlanmasına yol açabilir ve tahrişe yol açarak tedavi yan etkilerinin alevlenmesine neden olur.

-Az az, sık öğünler şeklinde besleniniz.

-Kola, turşu suyu gibi tahriş edici, asitli ve karbonatlı içeceklerden kaçınınız.

-Gerekli olduğu durumlarda doktorunuz size piyasada satılan hazır beslenme desteklerinden reçete edecektir. Beslenme sorununuz başladığında kilo kaybı olmadan mutlaka doktorunuza bildiriniz.

Radyoterapi ağızda kuruma ve hassasiyete neden olabileceğinden tedavi sırasında ağız bakımı uygulanması çok önemlidir. Radyoterapi öncesi doktorunuz sizi diş hekimine yönlendirecek ve gerekli diş tedavisi ve ağız bakımınızın yapılmasını sağlayacaktır. Tedavi süresince yumuşak naylon kıllı bir fırçayla her yemekten önce ve sonra dişlerinizi nazikçe fırçalayınız. Yemek öncesi yapılacak diş fırçalaması ağızda ferahlama, tat alma ve iştahta artmayı sağlayacaktır. Fırçalama öncesinde fırçayı sıcak suya sokmak ve fırçalama sonrasında sıcak su ile yıkamak diş fırçası kıllarının yumuşamasına yardımcı olacaktır. Kullanımından sonra fırça iyice durulanmalı ve serin kuru bir yere konmalıdır. Karbonat solüsyonu gibi rahatsız etmeyen bir diş macunu kullanmanız önerilir. Limon ve gliserin gibi maddeleri tedavi sırasında kullanmayınız. Bunlara ilave olarak, bazı gargara ve ağız-diş bakım ürünleri doktorunuz tarafından tavsiye edilecektir. Piyasada satılan ağız çalkalama solüsyonları alkol ihtiva edebileceğinden kullanmamanız, tereddütünüz olduğunda doktorunuza danışmanız önerilir. Bunlar dışında, bir litre suya bir yemek kaşığı karbonat ve bir tatlı kaşığı tuz katarak kendinizde evde solüsyon hazırlayabilir ve yemek öncesi ve sonrası bununla gargara yapabilirsiniz.

Tedavi sırasında veya sonrasında herhangi bir diş tedavisi görmeden önce radyoterapinizi uygulayan doktorunuza muhakkak danışınız.

Bazı hastalar tedavi süresince yemekten yarım saat önce bir bardak suda eritilmiş bir aspirini içmenin ağızda acımayı azalttığını ve yemeyi kolaylaştırdığını belirtmektedirler. Denemeniz değerli olabilir.

Bazı yan etkilerle nasıl baş ettiğinizi doktorunuza anlatmanız yanlış uygulamaları düzeltmemiz ve doğru uygulamaları diğer hastalarımıza da aktarmamız açısından önemlidir. Şikayetlerinizi doktorunuza ilettiğinizde size özel olabilecek metodlar ve bazen de farklı ilaç uygulamaları önerecektir.

Eğer radyoterapi boyuna uygulanıyorsa tedavi sırasında ses kalitesinde bozulma ve ses kısıklığı gelişebilir. Sesin dinlendirilmesi yardımcı olacaktır ve bu durum genellikle geçicidir.

Eğer herhangi bir konuda endişeleriniz varsa, kendiniz bunalmış hissediyorsanız veya yan etkilerle nasıl baş edeceğiniz konusunda emin değilseniz lütfen doktorunuza danışınız. Doktorunuz yardım için her zaman ulaşılabilir durumda olacaktır.